АСТРОНОМИТЕ забележале космичка „игла во стог сено“ во галаксија која се граничи со нашиот Млечен Пат – „заспана“ или неактивна црна дупка, чие потекло, се чини, не е резултат на експлозија на ѕвезда што умира.
Научниците објаснуваат дека оваа црна дупка се разликува од другите познати црни дупки по тоа што не испушта моќни рендгенски зраци кои го проголтуваат блискиот вселенски материјал со својата силна гравитација и дека не е родена во експлозија на ѕвезда позната како супернова.
Супернова се јавува кога масивна ѕвезда го користи своето нуклеарно гориво, предизвикувајќи јадрото да стане нестабилно па да колабира. Црните дупки се неверојатно густи објекти со толку силна гравитација што дури ни материјата, светлината или радијацијата не можат да избегаат од неа.
Девет пати потешка од Сонцето
Новооткриената црна дупка има маса девет пати поголема од онаа на нашето Сонце, а е откриена во регионот на Tarantula Nebula, дел од галаксијата Големиот Магеланов Облак, 160.000 светлосни години од Земјата. Светлосна година е растојанието што светлината го поминува за една година – 9,5 трилиони километри.
Во еден вид „ѕвезден брак“ со оваа црна дупка орбитира светла и жешка сина ѕвезда чија маса е 25 пати поголема од Сонцето. Станува збор за т.н бинарен систем наречен VFTS 243. Научниците веруваат дека придружната ѕвезда на крајот исто така ќе стане црна дупка и веројатно ќе се спои со веќе постоечката.
„Идентификувавме игла во стог сено“
Заспаните црни дупки, за кои се верува дека се релативно чести, е многу тешко да се детектираат бидејќи нивната интеракција со околината е занемарлива. „Голем предизвик е да се откријат такви објекти“, вели астрономот Tomer Shenar од Универзитетот во Амстердам и главен автор на студијата во списанието Nature Astronomy.
„Идентификувавме игла во стог сено“, рече Shenar.
Тоа е првиот објект од ваков вид откриен од астрономите по децении истражување, потврди Kareem El-Badry од Harvard & Smithsonian од Центарот за астрофизика.
Како беше откриено?
Шест години користеле многу голем телескоп во Чиле, во пустината Атаками. VLT е името на четирите телескопи на Европската јужна опсерваторија или ESO (European Southern Observatory), сместени на висорамнината Cerro Paranal, со огледала со дијаметар од 8,2 метри.
Постојат неколку категории на црни дупки: од најмалите, кои се формираат со колапс на големи ѕвезди на крајот од нивниот животен циклус, до средни и масивни црни дупки лоцирани во центрите на повеќето галаксии.
„Црните дупки во суштина се темни објекти кои не испуштаат никаква светлина. Затоа, за да ги откриеме, ние обично бараме бинарни системи во кои една светла ѕвезда се движи околу друг, неоткриен објект“, рече Julia Bodensteiner, постдокторка на European Southern Observatory во München.
Обично, колапсот на масивни ѕвезди во црни дупки е поврзан со моќна експлозија на супернова, но во овој случај, ѕвездата, можеби 20 пати помасивна од Сонцето, пуштила дел од својот материјал во вселената за време на неговото издишување, а потоа пропаднала во самата себе без експлозија.
„Тие се безмилосно незаситни“
Научниците го заклучуваат ова од неговата речиси совршена кружна орбита. „Ако се случеше супернова, силата на експлозијата ќе ја одфрлила новоформираната црна дупка во случаен правец и би формирала елипсовидна, а не кружна орбита“, објасни Shenar.
Тој додава и дека во системите на т.н заспани црни дупки, придружните ѕвезди се доволно далеку што материјалот не се акумулира околу црната дупка и потоа загрева и емитува рендгенски зраци. „Наместо тоа, црната дупка веднаш ќе ја проголта“, рече Shenar.
Боденштајнер истакнува дека црните дупки се „немилосрдно незаситни“. Ним им треба само нешто доволно блиску за да го изедат“, рече научникот.
